Project Description

Alergiczny nieżyt nosa, nazywany potocznie katarem siennym, kojarzy się nam przede wszystkim z okresem wiosennym i alergią na pyłki roślin. U niektórych osób uczulonych na alergeny, takie jak roztocza kurzu domowego czy sierść, objawy mogą utrzymywać się przez cały rok. W każdej sytuacji kluczowe jest ustalenie konkretnego czynnika, na który jesteśmy uczuleni i włączenie odpowiedniej terapii. [1][2]

Najczęstsze przyczyny alergicznego nieżytu nosa

Nawet co piąta osoba w Polsce skarży się na objawy alergicznego nieżytu nosa. Wskutek rozwoju aglomeracji miejskich obserwuje się wzrost częstości zachorowań i to u coraz młodszych osób. Istotą alergicznego nieżytu nosa jest zapalenie błony śluzowej jamy nosowej i zatok, prowadzące do rozszerzenia naczyń krwionośnych i wycieku wydzieliny. [1][2][3][4]

Najczęstszym alergenem w Polsce są pyłki roślin, głównie traw i zbóż. Są one najbardziej dokuczliwe w suchą i wietrzną pogodę, kiedy mogą być przenoszone na bardzo dalekie odległości. W ustaleniu na jakie konkretnie pyłki jest uczulona dana osoba pomaga określenie terminu, w jakim objawy ulegają nasileniu, ponieważ każda roślina ma swój okres pylenia. I tak, objawy wiosenne wskazują przede wszystkim na uczulenia na leszczynę, olszę, topolę, dąb czy brzozę. W okresie letnim natomiast najbardziej pylą trawy i grzyby z rodzaju Alternaria i Cladosporium. W przypadku alergii na pyłki objawy są nasilone wyłącznie w danym okresie pylenia i tylko wtedy można włączyć przejściowo leczenie objawowe. [1][2]

W przypadku innych alergii leczenie często musi trwać cały rok, bo i alergen odpowiedzialny za objawy występuje w podobnym nasileniu cały czas. Przykładem mogą tu być alergie na roztocza kurzu domowego czy sierść zwierząt. Pamiętajmy, że przyczyną alergicznego nieżytu nosa mogą też być alergeny pokarmowe. [1][2]

Objawy i rozpoznanie alergicznego nieżytu nosa

Podstawowym objawem alergicznego nieżytu nosa jest wyciek wodnistej wydzieliny. Jest ona skutkiem stanu zapalnego błony śluzowej i rozszerzenia naczyń krwionośnych. Dodatkowo chorzy kichają, często salwami. Obrzęk błony śluzowej nosa powoduje uczucie zatkania nosa, a także upośledzenie lub nawet przejściową utratę zmysłu powonienia. Wodnista wydzielina spływa także pod tylnej ścianie gardła, co może skutkować bólem gardła czy przewlekłym kaszlem. Alergiczny nieżyt nosa często współwystępuje z alergicznym zapaleniem spojówek, którego głównym objawem jest zaczerwienienie i świąd spojówek oczu. Czasem chorobie mogą towarzyszyć symptomy ogólnoustrojowe, takie jak osłabienie, stany podgorączkowe czy bóle głowy. [1][2][3]

Alergiczny nieżyt nosa rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych. Najważniejsza jest jednak identyfikacja czynnika alergizującego, której najczęściej dokonuje się na podstawie punktowych testów skórnych. Polegają one na obserwacji zmian skórnych, które powstają po nałożeniu na nią alergenów i wykonaniu drobnego nakłucia. Wystąpienie zaczerwienienia i powstanie bąbla pokrzywkowego świadczy o reakcji alergicznej na dany alergen. [1][2][3]

Leczenie alergicznego nieżytu nosa

Podstawą przyczynowego leczenia alergicznego nieżytu nosa jest unikanie ekspozycji na uczulający nas alergen, co w większości przypadków jest bardzo trudne. Osoby uczulone na pyłki musiałyby w okresie wiosenno-jesiennym unikać wychodzenia z domu. Zaleca się więc, by starały się chociaż unikać aktywności na otwartej przestrzeni, zwłaszcza w suche, wietrzne dni, kiedy stężenia alergenów w powietrzu są największe. [1][2][3][4]

Podstawą farmakologicznego leczenia objawów jest stosowanie glikokortykosteroidów, przede wszystkim miejscowych, donosowych. Działają one łagodząco zarówno na objawy zapalenia błony śluzowej jamy nosowej, jak i spojówek, jednak na maksymalny efekt ich działania trzeba czekać dość długo, bo nawet dwa tygodnie. Można je bezpiecznie stosować przez dłuższy okres czasu. Jeśli przebieg alergicznego nieżytu nosa jest wyjątkowo ciężki, można sięgnąć także po glikokortykosteroidy doustne. [1][2][3][4]

Drugą grupą leków stosowanych w alergiach, także alergicznym nieżycie nosa, są leki przeciwhistaminowe, czyli H1-blokery. Te przyjmuje się głównie doustnie, choć trzeba pamiętać o ich działaniach niepożądanych, takich jak senność czy zaburzenia koncentracji. U osób prowadzących pojazdy i aktywnych zawodowo preferuje się leki nowszej generacji, które wykazują mniej nasilone działania niepożądane. [1][2][3][4]

Częstym błędem alergików jest długotrwałe stosowanie leków obkurczających naczynia błony śluzowej nosa, takich jak pseudoefedryna, ksylometazolina czy oksymetazolina. Pacjenci często je stosują, bo ich efekt działania jest bardzo dobry i szybki. Niestety używanie ich przez okres dłuższy niż 5 dni prowadzi do zaniku nabłonka w nosie, w tym węchowego i krwawień. [1][2][3][4]

 

  1. Pod red. Gajewski P. Interna Szczeklika 2017, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s:2155-2159
  2. Świerczyńska-Krępa M. Alergiczny nieżyt nosa https://alergie.mp.pl/chorobyalergiczne/choroby/57586,alergiczny-niezyt-nosa data dostępu: 27.11.2017
  3. Samoliński B., Wojas O. Postępowanie w alergicznym nieżycie nosa https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/119393,postepowanie-w-alergicznym-niezycie-nosa data dostępu: 27.11.2017
  4. May J.R., Dolen W.K. Management of Allergic Rhinitis: A Review for the Community Pharmacist., Clin Ther. 2017 Oct 24. pii: S0149-2918(17)31006-8