Czy codzienne sprzątanie, kontakt z pościelą czy przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach wywołuje u Ciebie napady kichania, zatkany nos lub podrażnienie oczu? A może zmagasz się z przewlekłym kaszlem, dusznością czy świądem skóry bez wyraźnej przyczyny? To mogą być objawy alergii na kurz – jednej z najczęstszych alergii wziewnych, która nie tylko uprzykrza życie, ale także może prowadzić do poważniejszych schorzeń, takich jak astma. Choć kurz domowy wydaje się niepozorny, skrywa w sobie liczne alergeny, które mogą niepostrzeżenie wpływać na Twoje zdrowie.
Czym są roztocza kurzu domowego?
Roztocza kurzu domowego to mikroskopijne pajęczaki, które nieustannie towarzyszą człowiekowi w jego codziennym otoczeniu. Najliczniej występują w sypialniach, osiedlając się w materacach, pościeli, dywanach czy tapicerowanych meblach. Są niewidoczne gołym okiem, a ich obecność pozostaje niezauważona, choć może mieć istotny wpływ na zdrowie. Najczęściej spotykane gatunki to Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae, które odżywiają się złuszczonym naskórkiem ludzkim, włóknami organicznymi oraz mikroorganizmami.
Warunki sprzyjające ich rozwojowi to:
- wysoka wilgotność (powyżej 65%);
- temperatura w granicach 20–25°C.
Chociaż same roztocza nie stanowią bezpośredniego zagrożenia, ich odchody zawierające enzymy trawienne mogą wywoływać reakcje alergiczne, takie jak:
- astma;
- nieżyt nosa;
- atopowe zapalenie skóry.
Z tego powodu ich obecność stanowi poważny problem dla alergików i osób ze skłonnościami do nadwrażliwości na alergeny środowiskowe.
Uczulenie na roztocza — co to takiego?
Alergia na roztocza kurzu domowego to jedna z najczęściej diagnozowanych alergii wziewnych, dotykająca miliony ludzi na całym świecie. Wynika z nadmiernej reakcji układu odpornościowego na alergeny zawarte w odchodach tych mikroskopijnych pajęczaków. Z tego względu, iż roztocza bytują w domowym kurzu, ich całkowite wyeliminowanie jest niemożliwe, jednak odpowiednia profilaktyka – ograniczenie wilgotności powietrza, częste pranie pościeli i stosowanie specjalnych filtrów – może znacząco zmniejszyć nasilenie objawów alergii.
Uczulenie na kurz — objawy
Objawy alergii na roztocza kurzu domowego mogą obejmować:
- przewlekły katar;
- kichanie;
- zatkany nos;
- łzawienie oczu;
- duszności.
Najczęściej pierwsze symptomy pojawiają się w dzieciństwie, a ich ignorowanie może przyczynić się do tzw. marszu alergicznego – progresji od alergicznego nieżytu nosa do cięższych postaci chorób alergicznych, takich jak astma.
Uczulenie na kurz — astma
Astma oskrzelowa o podłożu alergicznym to poważne schorzenie, w którym układ oddechowy reaguje nadwrażliwością na obecność alergenów, takich jak roztocza kurzu domowego. W wyniku ekspozycji na te mikroskopijne pajęczaki dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego dróg oddechowych, co skutkuje:
- skurczem mięśni oskrzeli;
- obrzękiem błony śluzowej;
- nadmiernym wydzielaniem gęstego śluzu.
Objawy, takie jak świszczący oddech, uczucie ściskania w klatce piersiowej, przewlekły kaszel i duszność, mogą pojawiać się zarówno nagle, jak i stopniowo narastać przez kilka dni. Nieleczona astma może prowadzić do groźnych dla życia zaostrzeń, a nawet całkowitej obturacji oskrzeli.
Alergia na roztocza kurzu domowego a alergiczny nieżyt nosa
Roztocza kurzu domowego to jeden z najczęstszych czynników wywołujących przewlekły alergiczny nieżyt nosa, schorzenie o podłożu immunologicznym. W przeciwieństwie do sezonowej postaci tej choroby, która nasila się w okresie pylenia roślin, alergia na roztocza utrzymuje się przez cały rok, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej nosa. Objawia się, m.in.:
- uporczywą blokadą nosa;
- wodnistą wydzieliną spływającą po tylnej ścianie gardła;
- częstym kichaniem;
- świądem w obrębie nosa i podniebienia;
- osłabieniem węchu.
U niektórych pacjentów może również występować alergiczne zapalenie spojówek, a przewlekły stan zapalny błony śluzowej nosa zwiększa ryzyko bakteryjnych infekcji zatok.
Uczulenie na kurz — objawy skórne
Alergia na roztocza kurzu domowego nie ogranicza się wyłącznie do układu oddechowego – może również objawiać się dolegliwościami skórnymi, zwłaszcza u osób z predyspozycjami do atopowego zapalenia skóry (AZS). Kontakt z alergenami roztoczy może prowadzić do reakcji zapalnej, skutkującej zaczerwienieniem, grudkami, pęcherzykami, a w cięższych przypadkach – sączącymi się rankami. Jednym z najbardziej dokuczliwych objawów jest uporczywy świąd, który prowadzi do drapania i może nasilać stan zapalny oraz zwiększać ryzyko wtórnych infekcji.
Alergia na roztocza kurzu domowego — jak zdiagnozować?
Rozpoznanie alergii na roztocza kurzu domowego jest kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy jakości życia pacjenta. Jeśli objawy, takie jak przewlekły katar, zatkany nos, świszczący oddech czy podrażnienie oczu, nasilają się w zamkniętych pomieszczeniach, zwłaszcza podczas sprzątania lub kontaktu z pościelą, warto skonsultować się z alergologiem. Diagnostyka opiera się na dwóch podstawowych metodach:
- punktowych testach skórnych;
- badaniu krwi na obecność swoistych przeciwciał IgE.
Testy skórne polegają na naniesieniu kropli alergenu na skórę przedramienia i delikatnym nakłuciu jej lancetem. Jeśli w ciągu 15 minut pojawi się zaczerwienienie lub bąbel, świadczy to o reakcji alergicznej. Alternatywą jest badanie krwi, które pozwala na oznaczenie poziomu przeciwciał IgE specyficznych dla roztoczy – wynik tego testu dostępny jest po kilku dniach.
Alergia na roztocza kurzu domowego — profilaktyka
Skuteczna profilaktyka alergii na roztocza kurzu domowego opiera się na eliminacji warunków sprzyjających ich rozwojowi oraz ograniczeniu ekspozycji na alergeny. Ponieważ roztocza najlepiej czują się w ciepłym i wilgotnym środowisku, kluczowe znaczenie ma regularne wietrzenie pomieszczeń oraz utrzymywanie wilgotności powietrza na poziomie poniżej 50%.
Równie istotne jest częste odkurzanie i sprzątanie, najlepiej przy użyciu odkurzaczy wyposażonych w filtry HEPA lub wodne, które skutecznie zatrzymują mikroskopijne alergeny. W sypialni warto stosować hipoalergiczną pościel oraz specjalne pokrowce na materace i poduszki, które ograniczają kontakt z roztoczami. Zaleca się również regularne pranie pościeli w temperaturze powyżej 60°C, co skutecznie eliminuje alergeny.
Przeczytaj też: Domowe sposoby na alergię – poznaj naturalne sposoby na uczulenie
Bibliografia:
- Rapiejko P., Roztocze kurzu domowego, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2013.
- Przybysz D., Alergia na roztocze kurzu domowego, Borgis – Nowa Pediatria 4/2005, s. 131-132.
- Calderón M.A. et al.: Respiratory allergy caused by house dust mites: What do we really know? J Allergy Clin Immunol. 2015 Jul;136(1):38-48.
- Jedynak-Wąsowicz U., Czy ograniczanie ekspozycji na roztocza kurzu domowego wpływa na nasilenie objawów alergicznego nieżytu nosa u uczulonych dzieci? Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016.
- Świerczyńska-Krępa M., Alergiczny nieżyt nosa (katar sienny i całoroczny alergiczny nieżyt nosa): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022.
- Krajewska-Siuda I., Słowiński J., Kasznia-Kocot J., Metody profilaktyczne stosowane w celu eliminacji alergenów roztoczy kurzu domowego. Annales Academiae Medicae Silesiensis. 2009;63(5):80-85.