Coraz więcej dzieci zmaga się z objawami, które mogą wskazywać na alergię — od przewlekłego kataru, przez zmiany skórne, aż po dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Wczesne rozpoznanie przyczyny tych reakcji jest kluczowe dla komfortu i zdrowia malucha. Właściwa diagnostyka alergii to nie tylko precyzyjne określenie alergenu, ale też pierwszy krok w stronę skutecznego leczenia i poprawy jakości życia całej rodziny. Czy testy alergiczne z krwi są wiarygodne?
Czym jest alergia u dzieci?
Alergia u dzieci to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na substancje, które w normalnych warunkach są nieszkodliwe dla organizmu. Mogą to być składniki pokarmowe, pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt czy substancje chemiczne obecne w otoczeniu. U dziecka z predyspozycjami alergicznymi kontakt z takim alergenem wywołuje reakcję obronną organizmu, która objawia się w postaci dolegliwości skórnych, oddechowych lub pokarmowych.
Jakie są objawy alergii u dzieci?
Objawy alergii pokarmowej u dzieci
Alergia pokarmowa u dzieci, zwłaszcza u niemowląt, może przybierać różne oblicza i objawiać się zarówno natychmiast po spożyciu alergenu, jak i z opóźnieniem – nawet po kilku godzinach lub dniach. Najczęstszymi symptomami alergii pokarmowej u dzieci są:
- objawy ze strony przewodu pokarmowego – to właśnie one dominują u najmłodszych pacjentów. Mogą obejmować silne kolki, wzdęcia z oddawaniem gazów, bóle brzucha, nudności, częste ulewanie, a także biegunki lub zaparcia (które często występują naprzemiennie). Dziecko może również tracić apetyt lub odmawiać jedzenia;
- zmiany skórne – alergii pokarmowej nierzadko towarzyszy wysypka, najczęściej o charakterze rumieniowo-grudkowym, pojawiająca się na twarzy, klatce piersiowej, rękach i nogach. Skóra może swędzieć, a obrzęk powiek czy ust dodatkowo zaostrza dyskomfort malucha;
- objawy ogólnoustrojowe i oddechowe – w cięższych przypadkach, choć zdarzają się rzadko (ok. 3% dzieci), może dojść do reakcji anafilaktycznej. Symptomy takie jak pieczenie w ustach, obrzęk języka i gardła, świszczący oddech, trudności w połykaniu i oddychaniu, a nawet wstrząs anafilaktyczny stanowią stan zagrożenia życia i wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
Dowiedz się więcej: Przyczyny i objawy alergii pokarmowych u dzieci
Objawy alergii wziewnej u dzieci
Reakcje alergiczne pojawiają się w odpowiedzi na unoszące się w powietrzu alergeny, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt czy pleśnie. Układ oddechowy dziecka – wciąż jeszcze rozwijający się i wrażliwy – szybko reaguje na te czynniki, a pierwsze symptomy bywają mylone z przeziębieniem. Najczęstszymi objawami alergii wziewnej u dzieci są:
- alergiczny nieżyt nosa (katar sienny) – charakteryzuje się wodnistym wyciekiem z nosa, napadowym kichaniem, uczuciem swędzenia i drapania w nosie oraz gardle, a także niedrożnością nosa, która może utrudniać sen i oddychanie przez nos;
- zapalenie spojówek – często towarzyszy objawom ze strony nosa. Dziecko może mieć zaczerwienione, łzawiące oczy, odczuwać świąd i światłowstręt, a także mieć widoczne cienie pod oczami, które są wynikiem przekrwienia naczyń wokół zatok.
Objawy alergii kontaktowej u dzieci
Alergia kontaktowa u dzieci to reakcja nadwrażliwości skóry na bezpośredni kontakt z alergenem. Może rozwinąć się zarówno po jednorazowym zetknięciu z drażniącą substancją, jak i po dłuższej ekspozycji na pozornie nieszkodliwe materiały. Najczęstszymi alergenami są metale (np. nikiel w biżuterii), składniki kosmetyków, środki piorące, barwniki odzieżowe czy lateks. Typowymi objawami alergii kontaktowej u dzieci są:
- wyprysk kontaktowy – to najbardziej charakterystyczna forma reakcji alergicznej. Skóra staje się zaczerwieniona, sucha, pojawia się świąd, a w miejscu kontaktu z alergenem mogą wystąpić pęcherzyki, które z czasem pękają i tworzą sączące się zmiany;
- rumień – czyli intensywne zaczerwienienie skóry, często z towarzyszącym uczuciem pieczenia lub ciepła. Może występować samodzielnie lub poprzedzać inne zmiany skórne;
- drobna wysypka – zwykle obejmuje obszary narażone na kontakt z alergenem: dłonie, twarz, szyję, przedramiona czy okolice brzucha. Wysypka może mieć postać grudek lub drobnych pęcherzyków, którym towarzyszy uporczywy świąd.
Zobacz też: Czym jest pokrzywka u dzieci – jak leczyć i zapobiegać?
Kiedy można wykonać badania alergiczne dla dzieci?
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć alergię – nie warto zwlekać z diagnostyką. Objawy takie jak przewlekły katar, wysypki, problemy żołądkowo-jelitowe czy nawracający kaszel mogą być sygnałem, że układ immunologiczny reaguje nieprawidłowo na określone alergeny. Dobrą wiadomością jest to, że badania alergiczne można wykonać już u niemowląt, a testy z krwi nie mają ograniczeń wiekowych. Oznacza to, że nawet najmłodsze dzieci mogą zostać bezpiecznie i skutecznie przebadane.
Jak wyglądają testy alergiczne u dzieci?
Diagnostyka alergii u dzieci to ważny etap w drodze do poprawy ich samopoczucia i zdrowia. Testy alergiczne pozwalają precyzyjnie określić, na jaki czynnik (alergen) dziecko reaguje nadwrażliwością. Wybór metody diagnostycznej zależy przede wszystkim od wieku małego pacjenta oraz rodzaju i nasilenia objawów.
U najmłodszych dzieci – w tym niemowląt – najczęściej wykonuje się testy z krwi, polegające na oznaczeniu stężenia swoistych przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom. Pobranie niewielkiej ilości krwi pozwala wykryć uczulenie np. na białko mleka krowiego, orzechy, roztocza czy pyłki roślin, bez konieczności ingerencji w skórę dziecka.
U dzieci powyżej 3. roku życia często stosuje się punktowe testy skórne typu prick test. Przeprowadza je alergolog, zwykle na środkowej części przedramienia. Na skórę nanosi się niewielką ilość roztworu z alergenem, a następnie delikatnie ją nakłuwa. Jeśli dziecko jest uczulone, w ciągu 15–20 minut pojawi się w tym miejscu charakterystyczny bąbel i zaczerwienienie. Test zawsze obejmuje dwie próby kontrolne – jedną ujemną (bez reakcji) i jedną dodatnią (z histaminą), by ocenić wiarygodność wyniku.
Ważne: na około tydzień przed badaniem należy odstawić leki przeciwhistaminowe (po konsultacji z lekarzem), ponieważ mogą one zafałszować wynik testów. Dodatkowo testy powinny być przełożone, jeśli dziecko ma nasilone objawy alergii lub aktywne zmiany skórne.
Bibliografia:
- Jedynak-Wąsowicz U., Alergia pokarmowa u dzieci, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016.
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/alergia-u-bardzo-malych-dzieci [dostęp: 21.03.2025]
- https://podyplomie.pl/pediatria/40252,niemowleta-i-male-dzieci-z-alergia-wziewna-od-rozpoznania-do-postepowania?srsltid=AfmBOorUwSqnpp6bFiEhnBGgDW8z6letr_YJXMSn8KvZX2v85nKfh9Dy [dostęp: 21.03.2025]
- https://www.researchgate.net/publication/268691175_Alergia_kontaktowa_i_alergiczny_wyprysk_kontaktowy [dostęp: 21.03.2025]
- https://instytut-mikroekologii.pl/testy-alergiczne-dla-dzieci-rodzaje-gdzie-i-jak-je-wykonac/ [dostęp: 21.03.2025]