Bylica – kiedy pyli i jak leczyć alergię na nią?

Za objawy alergii bardzo często odpowiadają roślinne alergeny wziewne. Uczulają głównie białka zawarte w pyłkach traw, drzew, chwastów i życie. Jednym z często spotykanych schorzeń jest alergia na szczególnie pylący chwast o nazwie bylica – kiedy pyli ta roślina, jakie objawy powoduje i jak sobie z nimi radzić? Dowiedz się więcej na temat wpływu pyłków tej rośliny na organizm alergika!  

Bylica – charakterystyka tego gatunku chwastów 

Bylica (Artemisia L.) należy do rodziny astrowatych. Występujące w Europie gatunki bylicy to najczęściej chwasty, ale spotyka się je również w ogrodach oraz nad brzegami rzek. Ziele bylicy niektórych gatunków bywa stosowane również w celach leczniczych.  

Znanych jest przeszło 400 gatunków tej rośliny, przy czym w Polsce najliczniej występującym gatunkiem jest bylica pospolita (Artemisia vulgaris). Osiąga ona wysokość od 50 do 220 cm. Jej liście są pierzastosieczne, ciemnozielone, o kształcie jajowatym lub owalnym. Kwiaty natomiast mają barwę żółtą lub czerwonobrązową. W naszym kraju dziko rośnie również bylica miotłowa, skalna i polna. Natomiast jako rośliny uprawiane znane są głównie bylica piołun, bylica cytwarowa i bylica estragon wykorzystywana jako przyprawa w kulinariach.

Poszczególne rośliny astrowate różnią się od siebie. Niektóre są zimozielone, inne zrzucają liście. Bywają to byliny, jak i krzewinki i półkrzewy. 

Pyłek bylicy jako jeden z najczęstszych alergenów wziewnych 

Większość bylic bardzo intensywnie pyli – alergeny są przenoszone przez owady, ale ze względu na stosunkowo niską masę cząsteczkową z łatwością unoszą się w powietrzu. Są to rośliny, które odpowiadają za wiele przypadków uczulenia – pyłek bylicy jest trzecią przyczyną alergii wziewnej pod względem ilości zachorowań w Polsce, zaraz po pyłkach traw i brzozy. Znanych jest ok. 10 rodzajów alergenów obecnych w pyłku bylicy.  

Jakie są objawy alergii na bylicę? 

Najczęściej objawy pojawiają się w ciągu kilku-kilkunastu minut po kontakcie z pyłkiem. Utrzymują się one natomiast aż do momentu wykluczenia czynnika alergizującego lub zastosowania odpowiedniej formy leczenia. Standardowe objawy kliniczne nie różnią się od tych powodowanych przez inne alergeny wziewne. 

Zwykle u osób uczulonych na alergeny pyłku bylicy obserwowane są symptomy będące wynikiem zapalenia błony śluzowej nosa i spojówek, takie jak:

• zapalenie spojówek: łzawienie i zaczerwienienie oczu, obrzęk powiek, nadwrażliwość na światło;
• alergiczny nieżyt nosa: wodnista wydzielina, częste kichanie, obrzęk śluzówki, uczucie zatkanego nosa;
• inne objawy ze strony dróg oddechowych – kaszel, niekiedy duszność, ból i podrażnienie gardła.

Reakcja krzyżowa przy alergii na pyłki – objawy 

Pyłki bylicy wywołują odczyny krzyżowe z wieloma innymi alergenami, głównie pokarmowymi. Oznacza to, że osoba uczulona na bylicę może doznawać objawów alergii po spożyciu określonych pokarmów, najczęściej pochodzenia roślinnego – owoców i warzyw. Dzieje się tak, ponieważ białka zawarte w komórkach bylicy mają budowę zbliżoną do tych obecnych w alergenach pokarmowych. 

Krzyżowe reakcje alergiczne u osób uczulonych na bylicę najczęściej pojawiają się po spożyciu produktów roślinnych, takich jak:

• marchew,
• seler,
• mango, 
• liczi,
• winogrona,
• brzoskwinie,
• niektóre przyprawy i zioła, np. rumianek. 

Często w przypadku uczulenia na pyłek bylicy obserwowane są objawy zespołu OAS, czyli zespołu alergii jamy ustnej:

• opuchlizna, zaczerwienienie i mrowienie w obrębie warg, języka, dziąseł i gardła;
• rumień i wysypka wokół ust;
• rzadziej nudności, wymioty i biegunka;
• w skrajnych przypadkach wstrząs anafilaktyczny. 

Kiedy pyli bylica i w jakim okresie przypada szczyt pylenia? 

Pyłki uwalniają się w okresie kwitnienia rośliny. W przypadku bylicy pylenie przypada zwykle w połowie lipca – dotyczy to południowo-wschodniej i południowo-zachodniej części Polski. Natomiast na Mazurach pylenie rozpoczyna się kilka dni później. Oczywiście terminy pylenia w Polsce zależą od aktualnych warunków pogodowych. Niekiedy więc bylica zaczyna pylić wcześniej, innym razem znacznie później. Najczęściej jednak okres pylenia rozpoczyna się w lipcu i kończy się na przełomie sierpnia i września. 

Szczyt pylenia bylicy to zwykle środek lata – koniec lipca i początek sierpnia. W tym okresie stężenia pyłku bylicy są zwykle najwyższe i tym samym obserwuje się najwięcej przypadków reakcji alergicznej. Szacunkowo jeden pręcik kwiatowy wytwarza nawet blisko 10 tysięcy ziaren pyłku bylicy. 

Jak można się uchronić przed działaniem tej rośliny – kalendarz pylenia dla alergików

Alergenów trzeba przede wszystkim unikać. W przypadku tych wziewnych pochodzenia roślinnego jest to bardzo trudne, ale dzięki śledzeniu okresów pylenia poszczególnych roślin można przynajmniej starać się ograniczyć długie przebywanie na dworze w czasie najbardziej ryzykownym. Ponadto wiedząc, kiedy może wystąpić najwyższe stężenie pyłku bylicy, można np. zaplanować urlop lub zaopatrzyć się w leki przeciwhistaminowe. W określeniu średniego dobowego stężenia pyłku bylicy pozwala tzw. kalendarz alergika – jego opracowaniem zajmują się specjaliści z Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych. 

Ponadto na podstawie obserwacji wiadomo, że wysokie stężenie pyłków bylicy występuje głównie na terenach podmiejskich w godzinach od 10:00 do 15:00, a w przypadku obszarów miejskich w godzinach popołudniowych, nawet do ok. 19:00 wieczorem. O takich porach warto ograniczyć wychodzenie z domu. Również jeśli wietrzysz mieszkanie, rób to raczej późnym wieczorem i nocą, kiedy pyłki już się osiadają i nie przenoszą wraz z powietrzem tak intensywnie, jak w ciągu dnia. 

Jak łagodzić katar alergiczny i inne objawy uczulenia? 

Poza unikaniem alergenów w leczeniu objawowym alergii pomagają leki antyhistaminowe. W części przypadków efektywne okazuje się również odczulanie (immunoterapia alergenowa), jest to jednak proces długotrwały.