Alergiczne zapalenie spojówek – jak wygląda?

 

Łzawienie, zaczerwienione i opuchnięte oczy – alergia często daje o sobie znać w najbardziej uciążliwy sposób, powodując uczucie uporczywego świądu. Alergiczne zapalenie spojówek to jedna z najczęstszych reakcji nadwrażliwości organizmu na alergeny wziewne i kontaktowe, które mogą prowadzić do znacznego dyskomfortu i pogorszenia jakości życia. Objawy tej dolegliwości bywają mylone z infekcjami lub zespołem suchego oka. Jak wygląda zapalenie spojówek?

Alergiczne zapalenie spojówek – od czego?

Alergiczne zapalenie spojówek to stan zapalny błony śluzowej oka, wywołany nieprawidłową reakcją układu immunologicznego na kontakt z alergenem. Podłożem tej choroby jest atopia – skłonność organizmu do nadmiernej produkcji przeciwciał IgE, które rozpoznają nawet niewielkie ilości antygenu jako zagrożenie. W wyniku tej nadwrażliwości dochodzi do aktywacji komórek tucznych w spojówce i uwolnienia mediatorów zapalnych, takich jak histamina, leukotrieny i prostaglandyny. Proces ten przebiega w dwóch fazach:

• wczesnej – w której następuje nagłe rozszerzenie naczyń krwionośnych i pojawia się świąd oraz zaczerwienienie oczu;
• późnej – trwającej nawet kilka dni, kiedy stan zapalny podtrzymywany jest przez napływ eozynofilów.

Alergiczne zapalenie spojówek – rodzaje

Alergiczne zapalenie spojówek może mieć różny przebieg w zależności od rodzaju alergenu i czasu jego oddziaływania na organizm. Wyróżniamy trzy główne typy tej choroby:

• ostre alergiczne zapalenie spojówek – pojawia się nagle, np. po kontakcie z pyłkami, sierścią zwierząt lub substancjami chemicznymi. Objawy, takie jak świąd, zaczerwienienie i łzawienie oczu, są intensywne, ale ustępują w ciągu 24–48 godzin;
• okresowe alergiczne zapalenie spojówek – występuje sezonowo, najczęściej u osób uczulonych na pyłki roślin. Objawy nawracają w określonych miesiącach roku i są związane z kalendarzem pylenia alergenów, np. traw, drzew czy chwastów;
• przetrwałe alergiczne zapalenie spojówek – wywołane alergenami obecnymi przez cały rok, takimi jak roztocza kurzu domowego, pleśń czy sierść zwierząt. Objawy są przewlekłe, choć zwykle łagodniejsze, ale mogą nasilać się pod wpływem czynników drażniących, np. dymu papierosowego czy pracy przy ekranie.

Alergia oczu – objawy

Objawy zwykle występują obustronnie i mogą mieć różne nasilenie – od łagodnego podrażnienia po silny obrzęk utrudniający otwieranie oczu. Charakterystyczne symptomy obejmują:

• świąd oczu – to najbardziej typowy objaw alergii. Jego brak sugeruje inną przyczynę dolegliwości, np. infekcję lub zespół suchego oka;
• przekrwienie i obrzęk spojówek – wynika z rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększonej przepuszczalności naczyń w wyniku reakcji alergicznej;
• łzawienie – nadmierne wydzielanie łez to mechanizm obronny organizmu, mający na celu wypłukanie alergenu z oka;
• obrzęk powiek – w cięższych przypadkach może prowadzić do ich częściowego lub całkowitego zamknięcia, szczególnie po intensywnym kontakcie z alergenem;
• zmiany skórne wokół oczu – u niektórych pacjentów mogą występować tzw. wyprysk powietrznopochodny, czyli zaczerwienienie, suchość i łuszczenie się skóry powiek;
• objawy towarzyszące – w większości przypadków alergia oczu współistnieje z innymi reakcjami alergicznymi, takimi jak wodnisty katar, kichanie, a nawet świąd nosa i uszu.

Objawy alergicznego zapalenia spojówek mogą mieć charakter ostry, sezonowy lub przewlekły. W przypadku dużej ekspozycji na alergen reakcja może być bardzo gwałtowna, a w postaciach przewlekłych objawy często nasilają się w suchym, zadymionym środowisku lub podczas długiej pracy przy ekranie.

Alergiczne zapalenie spojówek – leczenie

Leczenie alergicznego zapalenia spojówek powinno opierać się na eliminacji czynników wywołujących reakcję alergiczną oraz skutecznej terapii łagodzącej objawy. Kluczowe jest unikanie kontaktu z alergenami, choć w przypadku pyłków roślin czy roztoczy nie zawsze jest to możliwe. W codziennej pielęgnacji oczu pomocne jest przemywanie spojówek solą fizjologiczną oraz stosowanie sztucznych łez bez konserwantów, które pomagają wypłukać alergeny i nawilżyć podrażnione oczy. W przypadku ostrego zapalenia ulgę przyniosą chłodne kompresy na powieki, które zmniejszają obrzęk i przekrwienie.

Sprawdzoną metodą leczenia farmakologicznego są leki przeciwhistaminowe, takie jak Bilastyna Hitaxa, zawierająca bilastynę – nowoczesną substancję II generacji, która blokuje działanie histaminy, redukując świąd, zaczerwienienie i łzawienie oczu. Bilastyna Hitaxa działa szybko, nie powodując senności, dzięki czemu może być stosowana przez osoby dorosłe i młodzież powyżej 12. roku życia.

Alergiczne zapalenie spojówek u dzieci

Alergiczne zapalenie spojówek to częsty problem również wśród dzieci, zwłaszcza tych cierpiących na inne choroby atopowe, takie jak astma, pokrzywka czy atopowe zapalenie skóry. Objawy są podobne do tych występujących u dorosłych – świąd oczu, zaczerwienienie spojówek, łzawienie oraz obrzęk powiek – jednak u najmłodszych reakcja może być bardziej nasilona. Częstym sygnałem wskazującym na alergię jest intensywne pocieranie oczu, które może dodatkowo nasilać podrażnienie i prowadzić do infekcji.

Uczulenie na powiekach – jak zdiagnozować problem?

Diagnoza uczulenia na powiekach wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego:

• dokładny wywiad lekarski;
• badanie okulistyczne.

Specjalista analizuje historię choroby, pytając o współistniejące objawy alergii, takie jak katar sienny, astma czy atopowe zapalenie skóry, a także o potencjalne czynniki środowiskowe mogące wywoływać reakcję alergiczną. W celu potwierdzenia diagnozy i identyfikacji alergenu lekarz może zalecić wykonanie testów alergicznych, w tym testów skórnych lub badań z krwi oznaczających poziom przeciwciał IgE.

 

Bibliografia:

1. Bogacka E., Alergiczne zapalenie spojówek – przyczyny, objawy, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022.
2. Świerczyńska-Krępa M., Wiercińska M., Alergiczne zapalenie spojówek: ostre, okresowe i przetrwałe. Przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022.
3. Leonardi A., Castegnaro A., La Gloria Valerio A. i wsp. Epidemiology of Allergic Conjunctivitis: Clinical Appearance and Treatment Patterns in a Population-Based Study. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2015; 15(5): 482-8.
4. Leonardi A., Bogacka E., Fauquert J.L. i wsp., Ocular allergy: recognizing and diagnosing hypersensitivity disorders of the ocular surface. Allergy 2012; 67: 1327-1337.